Premiera książki Grzegorz Marszałek „Uwielbiam przypadek i go wykorzystuję” już 1 czerwca 2023 roku w ramach otwarcia wystawy retrospektywnej pod tym samym tytułem w Słodowni +1 w Starym Browarze o godz. 18.

Na 904 stronach ukazano kilka tysięcy szkiców, rysunków, ilustracji, prac graficznych, okładek czasopism oraz plakatów, jak również archiwalnych fotografii.

Książka dostępna jest na stronie Wydawnictwa Naukowego Silva Rerum:

https://wydawnictwo-silvarerum.eu/produkt/grzegorz-marszalek-uwielbiam-przypadek-i-go-wykorzystuje-red-nauk-m-m-bieczynski/

Wprowadzenie do książki:

„Grzegorz Marszałek, artysta związany z Poznaniem, wieloletni wykładowca i pedagog na poznańskiej uczelni artystycznej (zwanej najpierw Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych, potem Akademią Sztuk Pięknych i wreszcie Uniwersytetem Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu), posiada ogromny dorobek twórczy na polu sztuki i projektowania. Z rozległością jego artystycznych i projektowych dokonań kontrastuje stosunkowo niewielka liczba poświęconych mu opracowań monograficznych. Ukazało się zaledwie kilka takich publikacji i to w większości mających charakter albumowy, a nie opisowy, czy też analityczny. Brak literatury na temat polskiego plakatu można zresztą dostrzec również w przypadku innych ważnych dla tej dziedziny twórców. Potrzeba wypełnienia istotnej luki w historii polskiego projektowania jest zatem wyraź- na. Świetną okazję do tego stanowi przypadający na rok 2021 jubileusz 50-lecia pracy twórczej Grzegorza Marszałka. Stał się on pretekstem do zebrania i podsumowania jego dotychczasowego œuvre. Przeprowadzone badania i kwerendy zaowocowały opracowaniem przeglądowej monografii wraz z obszerną częścią albumową o retrospektywnym charakterze. Publikacja, którą trzymacie Państwo w rękach, zawiera szeroki wybór prac plakatowych, ilustracji i rysunków artysty. Część ilustracyjna prezentuje wiele wcześniej niepublikowanych szkiców i rysunkowych notatek. Wykonywane pospiesznie komentarze do przypadkowych sytuacji ukazują niczym w pigułce niezwykłą umiejętność twórcy do sumarycznego przekładania wrażeń wzrokowych na obraz, która przyczyniła się do jego sukcesu jako plakacisty. Rysunki w esencjonalny sposób oddają charakter ukazywanych postaci i atmosferę obserwowanych przez twórcę wydarzeń.

Choć systematyczne prace nad książką rozpoczęły się w roku 2019 od kwerendy w zbiorach prywatnych Marszałka oraz w zasobach Muzeum Narodowego w Poznaniu, to jest ona przede wszystkim wynikiem rozciągniętych w czasie spotkań jej autorów z artystą w różnych – mniej lub bardziej formalnych – sytuacjach. Stanowi rezultat wieloletniej znajomości, sięgającej czasów, gdy niniejsza monografia nie była jeszcze w planach, ale które okazały się kluczowe dla jej powstania. Wieloletnie doświadczenia kontaktu z dziełami artysty oraz z nim samym składają się na całokształt wizualnych i słownych treści zebranych w tym tomie. Choć wielu ulotnych wrażeń nie udało się w nim zapisać i utrwalić, to ich ślady są wyczuwalne, podobnie jak w ekspresyjnych kreskach budujących najlepsze przedstawienia artysty wyczuwalne jest jego usposobienie i nastawienie do świata.
Twórczość Marszałka nie doczekała się jak dotąd całościowego opracowania. Stąd też publikacja ta ma charakter badania źródłowego i realizuje cel archiwizacyjny, a główny nacisk został w niej położony na dokonanie szerokiego przeglądu dotychczasowych dokonań artysty, ich klasyfikację, systematyzację oraz opis. Szczególnie owocne okazały się w tym kontekście poszukiwania wcześniej niepublikowanych oraz mniej znanych prac Marszałka w jego pracowni. Porządkowanie materiałów, ich wybór, archiwizacja oraz przygotowanie do druku okazały się bardzo czasochłonne. Stworzyły jednak unikalną szansę na poznanie wielu tajemnic warsztatu artysty i przyczyniły się do sformułowania kilku podstawowych problemów badawczych, które opisano na stronach niniejszej publikacji.
Najważniejszym z nich było pytanie o stosunek twórczości Marszałka do tzw. polskiej szkoły plakatu oraz jej tradycji. Szczegółowe pytania badawcze związane z tym zagadnieniem dotyczyły zarówno jego uwarunkowań historycznych (przebieg edukacji oraz praktyki zawodowej twórcy), teoretyczno-programowych (poglądy twórcy oraz opinie krytyków), jak również formalno-stylistycznych (porównanie prac artysty z pracami innych twórców).
Drugim ważnym zagadnieniem, poruszonym niejako przy okazji pracy źródłowej, było stanowisko Marszałka w dyskusji o tym, czy plakat jest dziełem sztuki, czy dziełem projektowym. Pytanie o status tej formy ekspresji było bowiem głęboko wpisane w tradycję polskiego plakatu powojennego i okazało się niezwykle trwałe, a także kluczowe dla dookreślenia jego tożsamości i odrębności. W przypadku omawianego twórcy napięcie towarzyszące próbie jednoznacznego rozstrzygnięcia tego dylematu objawia się bardzo wyraźnie.
Trzecim obszarem zainteresowania była charakterystyka twórczości artysty widziana w perspektywie rozciągniętej w czasie, indywidualnej drogi twórczej. Między poszczególnymi pracami Marszałka dostrzec można bowiem wyraźne powiązania nie tylko o charakterze stylistycznym, ale również formalno-kompozycyjnym i ikonograficznym. Pokrewieństwo to dotyczy wszystkich trzech obszarów jego aktywności – plakatu, ilustracji i rysunku. Wskazanie przykładów takich wewnętrznych relacji w dorobku twórcy było zatem jednym z celów badawczych opracowania.
Dla realizacji wskazanych zamierzeń kluczowe znaczenie miały historyczne badania longitudinalne, polegające na ukazaniu zjawisk w sztuce w perspektywie długiego trwania i ich zmienności w czasie. Adaptacja takiego podejścia analitycznego do badań indywidualnej twórczości artystycznej sprowadza się do próby odpowiedzi na pytanie o to, które jej cechy formalno-stylistyczne są stałe. Kluczowe jest tu porównanie dzieł pochodzących z różnych okresów twórczości Marszałka w celu zidentyfikowania występujących między nimi związków, w szczególności na polu rozwiązań formalnych i kompozycyjnych.

Niniejsza książka stanowi pierwszą tak obszerną próbę przybliżenia odbiorcy dokonań Marszałka, gromadzącą w jednym miejscu rezultaty jego pracy twórczej na wszystkich trzech wymienionych polach działalności. Nie jest to jednak catalogue raisonné, nie pozwala na to bowiem ograniczona względami finansowymi objętość książki, w której nie zmieściłyby się wszystkie zachowane świadectwa jego praktyki artystycznej. Ogromna liczba wykonanych przez niego szkiców, rysunków, ilustracji, plakatów, okładek płyt i książek oraz innego rodzaju projektów graficznych i dzieł plastycznych wymusiła dokonanie selekcji i typologicznego uporządkowania wybranego do zreprodukowania materiału wizualnego.
Wyodrębnione zostały trzy nadrzędne grupy dzieł: plakaty, ilustracje i rysunki. Taki podział jest uzasadniony nie tyle przez występujące między nimi różnice stylistyczne – dzieła Marszałka wykazują bowiem wiele podobieństw niezależnie od typu – ale przez różny kontekst ich powstania i przeznaczenie. Podział ten nie mógł jednak zostać przeprowadzony w sposób ostry, gdyż twórca często wykorzystywał pomysły powstałe na potrzeby projektowania komercyjnego w projektach wykonywanych z własnej inicjatywy i odwrotnie.
Książka została podzielona na cztery części, których rytm wyznacza podział materiału ikonograficznego. Publikację otwiera wprowadzenie napisane przez Zdzisława Schuberta, wieloletniego kustosza i kuratora zbioru plakatów Muzeum Narodowego w Poznaniu. Ma ono formę sprawozdania z najważniejszych dokonań twórcy oraz wyboru decydujących momentów z jego życiorysu.

Drugi tekst napisany przez Mateusza Bieczyńskiego zawiera rozbudowaną notę biograficzną artysty oraz prezentację jego artystycznego dorobku. Dodatkowo wzbogacony został o pogłębione analizy ukazujące twórczość Marszałka w szerszym kontekście, przede wszystkim w odniesieniu do tradycji „polskiej szkoły plakatu” oraz zagadnień teoretycznych z nią związanych. Należą do nich m.in. próba usytuowania twórczości plakatowej w Polsce drugiej połowy XX wieku w relacji do sztuki i projektowania oraz znaczenie indywidualnego stylu artysty dla historyczno-artystycznych klasyfikacji jego prac.

Ostatnim tekstem jest wywiad z artystą zarejestrowany w roku 2020 i uzupełniony w roku 2021. Stanowi on najnowsze świadectwo bezpośrednie dotyczące życiorysu oraz twórczości Marszałka. To osobista wypowiedź twórcy o charakterze wspomnieniowym, która zawiera wiele uzupełnień do wątków poruszonych w części biograficznej.

Opracowanie zamyka wykaz stworzonych przez artystę prac plakatowych, lista wystaw, w których brał udział (zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych), oraz spis zdobytych nagród.

Oddając niniejszą książkę w ręce czytelników, mam nadzieję, że zostanie pozytywnie przyjęta i wzbudzi zainteresowanie twórczością Grzegorza Marszałka i przyczyni się do dalszego rozwoju badań nad nią. Do tego wszystkie Czytelniczki i wszystkich Czytelników gorąco namawiam”.

Redaktor książki, Mateusz Bieczyński, prof. UAP dr hab.

Więcej informacji można uzyskać pisząc na adres: info@poznanartweek.com

Książka jest wynikiem realizacji projektu badawczego „Polska szkoła plakatu: geneza, ewolucja, kontynuacja tradycja” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (NCN) w ramach programu grantowego OPUS, nr projektu 2018/31/B/HS2/03805.

Informacje o książce:

Tytuł: „Grzegorz Marszałek, Grafiki, Ilustracje i inne bazgroły. Uwielbiam przypadek i go wykorzystuję”
Redakcja: Mateusz Bieczyński 
Projekt graficzny i skład: Marcin Markowski
Teksty: Mateusz Bieczyński, Zdzisław Schubert, Grzegorz Marszałek
Wydawcy: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum,
Wydawnictwo Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu

Książkę można będzie obejrzeć w całości podczas wystawy z okazji 50-lecia pracy twórczej Grzegorza Marszałka w Starym Browarze w Poznaniu, Słodownia +1, od 1 czerwca, godz. 18.00.

edycja 2023

Avatar photo
Poznań Art Week

PAW jest festiwalem artystycznym zainaugurowanym w 2017 roku w stolicy Wielkopolski w celu stworzenia wspólnego programu kulturalnego publicznych i prywatnych instytucji działających na polu sztuk wizualnych.