Przegląd wydarzeń sześciu poprzednich edycji festiwalu
Gdy w 2017 roku festiwal Poznań Art Week organizowany przy współpracy z Uniwersytetem Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu rozpoczynał swoją działalność trudno było przewidzieć jaką kulturotwórczą rolę odegra w dłuższym czasie na lokalnej scenie artystycznej. Spoglądając wstecz z dzisiejszej perspektywy można zaryzykować twierdzenie, że wygenerowany przez kolejne edycje społeczny, kulturowy oraz artystyczny kapitał przerósł pierwotne oczekiwania. Stało się to dzięki współpracy z wieloma wyjątkowymi partnerami, organizacjami kultury oraz ich liderami działającymi zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym oraz dzięki uczestnictwu w programie wielu niezwykłych twórców. W każdej z sześciu poprzednich edycji brało udział kilkadziesiąt instytucji, takich jak muzea, galerie, centra sztuki, uczelnie i inne miejsca spotkań z kulturą i sztuką. Przygotowania do kolejnej, 7. edycji festiwalu, która odbędzie się w dniach 1-18 czerwca 2023 roku pod hasłem „Lokalnie” są pretekstem do przeprowadzenia podsumowania dotychczasowej historii imprezy i jej najważniejszych osiągnięć zarówno w wymiarze lokalnym, jak również międzynarodowym oraz do zarysowania najważniejszych założeń zbliżającej się odsłony.
Inauguracyjna edycja poznańskiego Art Weeka z 2017 roku pod hasłem „Retusz” spotkała się z szerokim odzewem ze strony środowiska artystycznego w Stolicy Wielkopolski. Celem wydarzenia było stworzenie kulturalnej mapy Poznania i zaproszenie partnerów – galerii i miejsc kultury – działających w obszarze sztuk wizualnych do stworzenia wspólnego programu. Hasło „Retusz” miało w zamyśle organizatorów stanowić kontrę do widocznej tendencji odpływu kulturalnych inicjatyw z miasta. Wystawa główna, zatytułowana „Retusz” z kolei eksplorowała sensy narosłe wokół tego hasła w kontekście politycznie manipulowanej wizualności dzieł sztuki. Zestawiała ze sobą prace pochodzącego z różnych okresów historycznych, w których doszło do celowej manipulacji bądź zatarcia pierwotnego znaczenia. Na wystawie zaprezentowano prace takich artystów jak Marie-Lou Desmeules, John Heartfield, Chris Niedenthal, Artyści nieznani, Łódź Kaliska, Diana Lelonek, Zbigniew Libera, Paweł Łubowski, Gyula Pauer, Max Skorwider, Aleksander Wacławczyk, Filip Wierzbicki-Nowak, Krzysztof Wodiczko.
Pierwsza edycja poznańskiego Art Weeka, pomyślana początkowo jako pilotaż i swoisty sprawdzian dla formatu działalności kulturalnej opartej na współdziałaniu wielu, często bardzo zróżnicowanych organizacyjnie, partnerów, przyniosła wspaniałe efekty. W ciągu 7 dni zorganizowano ponad 30 wydarzeń kulturalnych w 27 lokalizacjach takich jak otwarcia wystaw, spotkania z artystami, oprowadzania kuratorskie oraz warsztaty. Znakomitym zapisem wydarzeń jest krótki filmowy spot:
Działania kulturalne w ramach festiwalu podsumował katalog dostrzeżony jako wartościowa publikacja przez odbiorców.
Jego pierwszym znaczącym sukcesem festiwalu było przyznanie mu nagrody głównej w kategorii najlepsza książka popularnonaukowa mijającego roku na Poznańskich Targach Książki odbywających się na Międzynarodowych Targach Poznańskich.
Wyróżnienie to podziałało jako zachęta dla zespołu do podjęcia wzmożonej pracy nad rozszerzeniem formatu działania i zaproszeniem do festiwalu większej liczby partnerów.
W 2018 roku odbyła się 2. edycja imprezy, tym razem pod hasłem „Redystrybucja”. W czasie 7 dni zaprezentowano blisko 40 wydarzeń kulturalnych w 34 lokalizacjach. Dodatkowo odbywająca się równolegle Wystawa Końcoworoczna UAP umożliwiła zapoznanie się przez publiczności z wynikami pracy w ciągu całego roku akademickiego w 184 autorskich pracowniach uczelnianych. Spośród wielu innych inicjatyw podjętych w ramach festiwalu wyróżnić można wystawę główną zatytułowaną „Redystrybucja” prezentującą, dzięki uprzejmości zagranicznych instytucji muzealnych, m.in. Moderna Museet w Sztokholmie, nowojorskiej MoMy oraz Muzeum Sztuki w Łodzi oraz partnerów nieinstytucjonalnych, prace takich artystów jak m.in. Joseph Beuys, Marcel Duchamp czy Ai Wei Wei, a odnoszących się do zagadnienia inspiracji, cytatu i innego rodzaju twórczych i „przetwórczych” zapożyczeń. Również tej edycji poznańskiego tygodnia sztuki towarzyszył drukowany katalog.
W roku 2019 Poznań Art Week stał się areną wydarzeń kulturalnych przygotowanych z okazji jubileuszu 100-lecia stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Japonią przez Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu przy współpracy z polskimi i zagranicznymi partnerami, m.in. Instytutem im. Adama Mickiewicza, szczecińską TRAFOstacją po stronie polskiej oraz Kyoto Art Centre po stronie japońskiej. Patronowało mu wiele znaczące hasło „Celebtation”. Kuratorami edycji byli: Kasuya Akiko i Paweł Pachciarek. Wystawa główna, która odbyła się w 4 miejscach i została objęta honorowym patronatem Prezydenta Miasta Poznania oraz Ambasady Japonii. Prezentowała prace 10 artystów polskich i 10 japońskich: Robert Kuśmirowski, Łukasz Surowiec, Maria Loboda, Karolina Breguła, Agnieszka Brzeżańska, Piotr Bujak, Yuske Taninaka, Masanori Matsuda, Ryosuke Imamura, Tomohiro Higashikage, Yuriko Sasaoka, Okamoto Mitsuhiro, Hyslom ヒスロム, Ishibashi Yoshimasa, Meiro Koizumi, Makiko Yamamoto, Contact Gonzo, Stachu Szumski, Satoshi Kawata, Daniel Koniusz, Alicja Rogalska.
W ramach tej odsłony festiwalu ciągu 10 dni zorganizowano ponad 45 wydarzeń kulturalnych w 37 lokalizacjach.
Zdecydowanie najbardziej intrygującą publiczność pracą zaprezentowaną na wystawie był zapis video akcji artystycznej ukazujący wnoszenie przez duet tajwańskich artystów ogromnej repliki ludzkiego zęba na Kasprowy Wierch.
Wspomniana, 3. edycja festiwalu zapoczątkowała działania festiwalowe o zasięgu międzynarodowym, które były kontynuowane – mimo wybuchu pandemii koronawirusa COVID-19 – w roku kolejnym.
W 2020 roku, stosownie do nieoczekiwanego, przymusowego zamknięcia zupełnie nowego znaczenia nabrało hasło przewodnie wybrane dla tej edycji – REMEDIUM. Oto niespodziewanie pierwotna intencja działań kulturalnych zogniskowana wokół tematu terapeutycznej funkcji sztuki przekształciła się w odpowiedź na realny kryzys.
Przymusowe zamknięcie zmusiło nas do przeniesienia całości zaplanowanych wydarzeń do sieci. Mimo wielu kompromisów, które wymusiła ta sytuacja udało się wypracować wiele nowych rozwiązań. Po pierwsze, czas wygospodarowany w wyniku braku zaangażowania zespołu w organizowanie rzeczywistych wydarzeń został skonsumowany na przebudowę strony internetowej www.poznanartweek.com i rozwój wielu nowych funkcjonalności, które stały się stałym komponentem odnowionej oferty kulturalnej festiwalu. Po drugie, zainaugurowano współpracę z wieloma nowymi podmiotami, m.in. UNESCO.
Do największych wyzwań, a jednocześnie najciekawszych eksperymentów zaliczyć należy budowę wirtualnej przestrzeni interaktywnej dla wystawy „Beyond the veil”. Współpraca z Ksawerym Kaliskim zaowocowała powołaniem do życia imaginatywnej galerii w całości wygenerowanej cyfrowo. Dzięki zastosowaniu najnowszych technologii udało się odtworzyć wrażenie obecności widza we wnętrzu wystawienniczym, w szczególności poprzez dodanie wielooglądowych projekcji wideo wewnątrz wirtualnego spaceru.
Nową inicjatywą podjętą w edycji 2020 było uruchomienie panelu publicystycznego zatytułowanego CZYTELNIA pod hasłem „Otwarte do odwołania”. Ten nieco przewrotny slogan służyć miał przezwyciężeniu ogólnej tendencji do „zamykania” lub „przekładania na nieokreśloną przyszłość” kolejnych odsłon wielu cyklicznych imprez kulturalnych. W panelu zostały opublikowane teksty znakomitych autorów. Spośród nich wymienić można chociażby Marka Wasilewskiego, dyrektora Miejskiej Galerii „Arsenał” (https://poznanartweek.com/artykuly/wyobraznia-i-bezinteresownosc/) czy Johna-Petera Nilssona, dyrektora Moderna Museet w Malmoe (https://poznanartweek.com/artykuly/nikt-nie-pusci-niczyjej-dloni/). Raz jeszcze dziękujemy wszystkim współkształtującym ówczesny program. Drodzy autorzy, wasz wkład był i jest bezcenny!
Diagnostyczny charakter większości tekstów zainicjował szerszą debatę z udziałem partnerów festiwalu, która przerodziła się w telewizyjną audycję zrealizowaną przy współpracy z TVP3 pod auspicjami UNESCO w ramach projektu „Resiliart”. W debacie udział wzięli zaproszeni dyrektorzy instytucji kulturalnych w Poznaniu – Alina Kurczewska, prezeska Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego, Tomasz Łęcki, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu, Marcin Kostaszuk, wicedyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Poznania, Piotr Kowalski, dyrektor Teatru Polskiego oraz Maciej Kurak, prorektor Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Zapis video debaty wraz z materiałem reportażowym oraz jej transkrypcja znajduje się pod linkiem: https://poznanartweek.com/wywiady/sztuka-wobec-pandemii-debata/
Rok 2020 i wzmożona aktywność festiwalowa w sieci przełożyła się na znaczny wzrost widzialności i oglądalności festiwalowej oferty. W roku 2020 strona internetowa Poznań Art Week odnotowała 18 193 użytkowników i 54 521 indywidualnych odsłon treści. Dziękujemy, że jesteście z nami!
Za jeden z większych osiągnięć Poznań Art Week 2020 uznać można kuratorowany przez Eugeniusza Skorwidera konkurs na plakat pod tytułem „Poznań w Plakacie”. Zwycięska praca Jana Jerzmańskiego, za zgodą artysty, została użyta przez Wydawnictwo Miejskie Posnania do produkcji miejskich gadżetów promocyjnych, a sam plakat trafił w ręce wielu entuzjastycznie reagujących Poznaniaków. Zainteresowanie ze strony publiczności tą inicjatywą przerosło nasze najśmielsze oczekiwania. Na dzieło to zwrócił uwagę także Prezydent Miasta Jacek Jaśkowiak, publikując wzmiankę w swoich mediach społecznościowych.
Rok 2021 był wciąż jeszcze czasem niepewności. Naprzemienne otwarcia i zamknięcia instytucji kultury silnie naznaczyły również organizację poznańskiego tygodnia sztuki. Przyjęte dla niego hasło „Reaktywacja” znakomicie oddawało intencję „powrotu do normalności”, do działań w przestrzeni realnej – otwarć wystaw, spotkań; powrotu do bezpośrednich interakcji w przyjaznym gronie ludzi kultury i sztuki. Ten cel udało się jednak osiągnąć jedynie połowicznie, głównie z uwagi na wciąż jeszcze wówczas obowiązujące limity liczbowe osób mogących jednocześnie przebywać w publicznie dostępnych wnętrzach. Szczególnie dużym zainteresowaniem cieszył się konkurs na plakat z okazji jubileuszu „140 lat komunikacji publicznej w Poznaniu” zrealizowany przy współpracy z MPK Poznań. Zwycięską pracę przygotował urugwajski projektant Eduardo Davit.
Również edycja festiwalu w 2022 roku stanowiła odpowiedź na bieżące wydarzenia. Bezpardonowy atak Rosji na Ukrainę sprawił, że trudno było utrzymać pozytywną wymowę przygotowywanych wydarzeń kulturalnych. Zespół organizujący festiwal podjął zatem wspólną decyzję, aby głównym elementem programu uczynić wojnę za wschodnią granicą Polski. Wspólnie ze Starym Browarem zorganizowaliśmy wystawę „Kultura przeciw wojnie”, aby pokojowymi środkami wyrazić sprzeciw wobec konfliktów zbrojnych, na które – jak wierzymy – we współczesnym świecie nie powinno być miejsca.
I tak docieramy do roku 2023. W ciągu tych sześciu lat, które minęły od pierwszej odsłony Poznań Art Week, festiwal zyskał na popularności, rozwijając się i udoskonalając swoją formułę. Każda edycja skupiała się na prezentacji różnych gatunków i rodzajów sztuki, wprowadzając innowacyjne rozwiązania, takie jak prezentacje sztuki w przestrzeniach publicznych, warsztaty i spotkania z artystami, jak również interaktywne wystawy, w których publiczność była częścią dzieła sztuki, w tym także wystawy wirtualne.
W 2023 roku zwracając się ku hasłu „Lokalnie” Poznań Art Week powraca do swoich źródeł, czyli mapowania poznańskiej sceny artystycznej. Jego celem jest ponownie wzbogacenie kulturalnej mapy miasta o działania integracyjne, które dla lokalnej i nie tylko lokalnej publiczności owocują wspólnym, rozbudowanym programem kulturalnym. „Lokalność” jako hasło Art Weeka rozumiana jest szeroko, jako wypadkowa kulturalnych wpływów, które spotykają się w miejscu jego realizacji, w Poznaniu. Dlatego też w jednym programie połączone zostały takie wydarzenia jak retrospektywna wystawa Grzegorza Marszałka, grafika i projektanta związanego z miastem Poznań od ponad 50 lat, który m.in. projektował miejski informator kulturalny IKS oraz Głos Wielkopolski, a na swoim koncie ma ponad 100 plakatów dla poznańskich instytucji kultury oraz inicjacja współpracy kulturalnej Poznania z chińskim Shenzhen z okazji przypadającego na 2023 rok jubileuszu 30-lecia podpisania umowy o partnerstwie między oboma miastami. W tym drugim projekcie wezmą udział polscy i chińscy graficy, którzy przygotują swoje prace w artystycznym dialogu. Projekty wizualnej identyfikacji dla samego jubileuszu można już oglądać na stronie festiwalowej, www.poznanartweek.com, w tym także zwycięską pracę Agaty Kulczyk.
Poznań Art Week stale rozszerza swoją formułę i nawiązuje współpracę z szerszą liczbą partnerów. Cieszymy się, że są razem z nami miejsca dla sztuki, które towarzyszą nam od samego początku, jak Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Stary Browar, Rodriguez Gallery czy ABC Gallery na Strzeszynku. Dołączają w tym roku również inicjatywy kulturalne, które na poznańskiej mapie funkcjonują od niedawna, jak m.in. Molski Gallery czy MAD Gallery. Niezwykłym wydarzeniem była również premiera wystawy Kenya Hara w Muzeum Narodowym w Poznaniu, której motywem przewodnim jest plakat, który zwyciężył w konkursie Ideografia 2019 zorganizowanym z okazji jubileuszu 100-lecia nawiązania polsko-japońskich stosunków dyplomatycznych.
Dzięki szerokiej współpracy opartej na podzielanym przez wszystkich przekonaniu o wartości infrastruktury dla kultury i sztuki program festiwalowy wciąż staje się bogatszy. Wszystkim partnerom tej i poprzednich edycji Poznań Art Week serdecznie dziękujemy!
Mateusz Bieczyński
& zespół Poznań Art Week 2023 „Lokalnie”
Festiwal Poznań Art Week 2023 „Lokalnie” został sfinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Interwencje 2023” oraz ze środków Urzędu Miasta Poznania.
